2.4: Biển năng lượng có tính đàn hồi — bằng chứng nhất quán về thuộc tính tensor

Trang chủ ／ Chương 2: Bằng chứng tính nhất quán

I. Chứng cứ cốt lõi (phòng thí nghiệm): “Đọc thấy đàn hồi và tensor trong chân không/gần chân không”

1. Chân không nghiêm ngặt (UHV; vùng tác dụng trong hốc/khẽ chân không)

• L-CP | Casimir–Polder nguyên tử–bề mặt (từ 1993)
  Thí nghiệm: Cho nguyên tử lạnh/chùm nguyên tử tiến sát bề mặt trung hòa trong UHV, quét theo khoảng cách và vật liệu.
  Quan sát: Dịch vị trí/độ dịch tần mức năng lượng theo khoảng cách/vật liệu cho đường cong hiệu chuẩn được.
  Chỉ thị thuộc tính: Đáp ứng tensor (T-Gradient) + độ cứng đàn hồi tương đương (T-Elastic) — chỉ cần đổi biên, đã viết lại mật độ mode và thế dẫn trong vùng chân không.
• L-Purcell | “Giảm/tăng phát xạ” trong QED hốc (1980s–1990s)
  Thí nghiệm: Đặt đơn nguyên tử/bộ phát lượng tử trong hốc UHV hệ số Q cao, thay chiều dài hốc/thể tích mode.
  Quan sát: Tốc độ và hướng tự phát điều khiển đảo nghịch (hệ số Purcell).
  Chỉ thị: Đàn hồi/khe kênh kỹ nghệ hóa được (T-Elastic/“cửa sổ tương hợp”) — biên = tensor tương đương, đổi biên là đổi phân phối năng lượng và độ ghép.
• L-VRS | “Tách Rabi chân không” đơn nguyên tử (từ 1992)
  Thí nghiệm: Đơn nguyên tử và mode hốc trao đổi năng lượng thuận–nghịch trong UHV ghép mạnh.
  Quan sát: Vạch phổ tách đôi; năng lượng đảo qua lại giữa “nguyên tử ↔ trường hốc”.
  Chỉ thị: Tích–phóng năng (T-Store) + tổn hao thấp, Q cao (T-LowLoss) — biển đóng vai mode đàn hồi lưu–xả năng với độ kết hợp cao.
• EL6 | Điều hưởng biên động (2000s→; hốc UHV Q cao)
  Thí nghiệm: Điều chỉnh nhanh chiều dài/Q/hệ số ghép của hốc trong UHV.
  Quan sát: Tần số riêng lệch tức thời, lưu/xả năng có điều khiển.
  Chỉ thị: Địa hình tensor ghi được (T-Gradient) + điều hưởng đàn hồi (T-Elastic) — đổi biên ≡ viết trực tiếp vào trường tensor.

2. Gần chân không (UHV/nhiệt độ thấp/Q cao; có thiết bị xen vào nhưng đọc số trực quan)

• L-OMS | “Lò xo quang học” & phản tác dụng lượng tử trong cơ quang học hốc (2011→)
  Thí nghiệm: Nối áp bức bức xạ với cộng hưởng vi/na–cơ trong hốc UHV; làm lạnh cửa sổ biên tần tới gần trạng thái nền.
  Quan sát: Độ cứng/hao tán hiệu dụng điều chỉnh được; tần số riêng/độ rộng vạch đổi thuận–nghịch; đo được phản tác dụng/giới hạn tương hợp.
  Hàm ý: Đáp ứng đàn hồi chỉnh được (T-Elastic) + tổn hao thấp, tương hợp cao (T-LowLoss).
• L-Sqz | Bơm chân không ép vào giao thoa kế cỡ km (2011→2019)
  Thí nghiệm: Bơm trạng thái ép vào ống chân không tay đòn dài; chỉ đổi thống kê, không thêm nguồn.
  Quan sát: Sàn nhiễu lượng tử hạ bền vững, độ nhạy tăng rõ rệt.
  Hàm ý: Tái tạo thống kê “vân tensor” (T-Gradient) + khả năng nắn chỉnh với tổn hao thấp (T-LowLoss) — định hướng “điêu khắc” vi nhiễu nền trong gần chân không.
• EL1 | Lò xo quang học (UHV/nhiệt độ thấp)
  Thí nghiệm: Ghép đàn hồi giữa áp bức bức xạ và mode cơ.
  Quan sát: Độ cứng/hao tán/độ rộng vạch điều khiển được; làm lạnh/đốt nóng đảo nghịch.
  Hàm ý: Đọc số đàn hồi trực quan (T-Elastic).
• EL2 | Chuẩn hóa trôi tần Δf ↔ ΔT của hốc Q cao (2000s–2010s)
  Thí nghiệm: Tinh chỉnh ứng suất/độ trôi nhiệt trong gần chân không.
  Quan sát: Dịch chuyển tần số mode đo được; chuẩn Δf ↔ ΔT ổn định.
  Hàm ý: Biến thiên tensor → biến thiên pha/tần số (T-Gradient).

Tổng kết (phòng thí nghiệm)

• Đàn hồi: Độ cứng tương đương; lưu/xả năng theo mode; đổi năng thuận–nghịch.
• Tensor: Biên = ghi tensor; gradient = thế dẫn đường.
• Tổn hao thấp/độ kết hợp cao: Q cao, giới hạn phản tác dụng, hạ nhiễu bền vững.
  Kết luận: Biển năng lượng không phải ký hiệu trừu tượng mà là môi trường đàn hồi–tensor có thể hiệu chuẩn và lập trình.

II. Kiểm chứng bậc hai ở quy mô vũ trụ: “phóng to khẩu độ đàn hồi–tensor”

• U1 | Đỉnh âm học của CMB (WMAP 2003; Planck 2013/2018)
  Thấy gì: Nhiều đỉnh cộng hưởng rõ ràng, vị trí/biên độ khớp được.
  Đọc thế nào: Vũ trụ sơ kỳ là chất lỏng ghép đàn hồi–tensor (photon–baryon) có mode/cộng hưởng đo đếm được.
  Chỉ thị: T-Elastic / T-Store / T-LowLoss.
• U2 | Thước chuẩn BAO (SDSS 2005; BOSS/eBOSS 2014–2021)
  Thấy gì: Thước ~150 Mpc được phát hiện lặp lại.
  Đọc thế nào: Mode âm học đàn hồi “đóng băng” thành “hoa văn” quy mô lớn, đồng cấu với chọn/lưu mode trong phòng lab.
  Chỉ thị: T-Store / T-Gradient.
• U3 | Vận tốc & tán sắc sóng hấp dẫn (GW170817 + GRB 170817A, 2017)
  Thấy gì: |v_g − c| cực nhỏ, hầu như không tán sắc/tổn hao trong băng đo.
  Đọc thế nào: Biển mang được sóng đàn hồi ngang, độ cứng tương đương cao/hao hụt thấp.
  Chỉ thị: T-Elastic / T-LowLoss.
• U4 | “Khoảng cách trễ thời gian” & mặt Fermat trong thấu kính mạnh (H0LiCOW, 2017→)
  Thấy gì: Trễ thời gian đa ảnh và hình học khôi phục được mặt thế Fermat.
  Đọc thế nào: Giá đường đi = ∫n_eff dℓ; thế tensor = địa hình dẫn hướng.
  Chỉ thị: T-Gradient (thế dẫn).
• U5 | Trễ Shapiro (Cassini 2003)
  Thấy gì: Độ trễ cộng thêm khi lướt “chậu sâu” đo chính xác.
  Đọc thế nào: Giới hạn cục bộ + địa hình đường đi cùng nâng “thời gian quang học”, phù hợp địa hình tensor.
  Chỉ thị: T-Gradient / T-Elastic.
• U6 | Dịch đỏ hấp dẫn/độ lệch đồng hồ (Pound–Rebka 1959; GPS ứng dụng liên tục)
  Thấy gì: Tần số/tốc độ đồng hồ lệch theo độ sâu thế, áp dụng kỹ thuật hàng ngày.
  Đọc thế nào: Thế tensor đặt nhịp/đổi tích lũy pha, khớp “trôi tần mode/độ trễ nhóm” trong phòng lab.
  Chỉ thị: T-Store / T-Gradient.

Tổng kết (vũ trụ)

• Đỉnh âm học & BAO chứng minh mode đàn hồi cộng hưởng/có thể “đóng băng”.
• Sóng hấp dẫn gần như không tán sắc & ít tổn hao cho thấy biển mang sóng đàn hồi.
• Thấu kính & trễ/đỏ biến “tensor = địa hình” thành thước đo đường đi và nhịp.
  Kết luận: Ở quy mô vũ trụ, ta đọc được bản phóng đại của môi trường đàn hồi–tensor trong phòng thí nghiệm.

III. Tiêu chí & đối soát (cách gia cố tiếp)

• Ánh xạ “chung một núm vặn”: Ánh xạ cửa sổ tương hợp/ngưỡng/hoa văn tensor trong lab lên vị trí đỉnh/độ rộng vạch, phân bố trễ, tiểu cấu trúc thấu kính của vũ trụ để fit vô thứ nguyên.
• Liên động đường đi–thống kê: Trên cùng một đường ngắm, địa hình sâu hơn phải đi kèm đuôi trễ dài hơn và dao động phi nhiệt mạnh/“dốc” hơn.
• Vòng kín tổn hao thấp: Đối chiếu tán sắc/tổn hao thấp của sóng hấp dẫn với Q cao/giới hạn phản tác dụng trong cơ quang học hốc để kiểm tra “đồng hướng tổn hao thấp”.

IV. Tổng kết

• Phòng thí nghiệm: Trong chân không/gần chân không, đọc trực tiếp đàn hồi của biển năng lượng (độ cứng tương đương, lưu/xả năng theo mode, đổi năng thuận–nghịch) và tensor (biên=ghi địa hình, gradient=thế dẫn).
• Vũ trụ: Đỉnh âm học CMB & BAO (cộng hưởng/đóng băng), truyền sóng hấp dẫn ít tổn hao, cùng thấu kính/trễ/đỏ (đường đi & nhịp bị “viết lại”) đồng ngữ nghĩa với đọc số trong lab.

Kết luận nhất quán: Xem “biển năng lượng” như môi trường liên tục có đàn hồi và trường tensor tạo nên chuỗi chứng cứ có thể định lượng từ hốc chân không đến mạng vũ trụ; nó bổ sung cho Mục 2.1 (“chân không sinh lực/ bức xạ/ hạt”), cùng nhau tạo nền tảng vững chắc của bức tranh Biển–Sợi.